Sunday, April 3, 2011

փշրված հիՇողություն... ՄԱՍ 2.


-Անիի՞նչ ես նայում:
-Հաշմանդամների մասին դոկումենտալ ֆիլմ է: Հեղինակը նույնպես հաշմանդամ է եղել:  
-Ափսոս անգլերեն չեմ հասկանում:
-Երբ արտերկրում մի շաբաթ հաշմանդամների համար հատուկ հոգեբանական կուրսեր անցա, վերջին օրը, հոգեբանն այս ֆիլմը մեզ համար ցուցադրեց: Հեղինակը հանդիպում է տարբեր ազգի հաշմանդամների հետ, նրանց հետ զրուցում: 
Ֆիլմի հիմքում սեփական հավատն է: Հետաքրիքր է, վերջում հեղինակը կարողացել է բոլոր հինգ հաշմանդամներին մի տեղ հավաքել: Վերջում, երբ ամեն մեկն իր երազանքի ու մեծ հավատի մասին է խոսում, մի գերմանուհի հեղինակին ասում է.
"Ձեզ համար հեշտ է ասել` հավատացե~ք: Երբ բժիշկն ասում է, դու դատապարտված ես անվասայլակին, երբ ոտքերդ չես զգում, ինչպե ՞ս հավատալ, որ մի օր երբ արթնանաս, ոտքդ զգալու ես: Կողքից հեշտ է հավատի մասին խոսել, երբ անվասայլակի զզվելի գոյությունը քեզ ծանոթ չէ":
Ու այդ պահին հեղինակը, անունը Ռոբի է,  ասում է, որ դուք սխալվում եք, տիկին, ես նույնպես հինգ տարի գամված եմ եղել անկողնում և անբաժան այդ անվասայլակից, սակայն երբևէ գոնե մի վայրկյան հավատս չեմ կորցրել: Կնոջս հետ միշտ հավատացել եմ, պայքարել եմ օր ու գիշեր: Այսօր երկու ոտքով կանգնած եմ ձեր առջև…”
 Էլլը գրկեց Անիին: 

-Դու ուժե~ղ ես, Անի: Գիտես սերը հրաշքներ է գործում: Մենք` բոլորս քեզ շատ ենք սիրում ու հավատում: Մեր հավատը ու նաև քո հավատը անպայման քեզ ոտքի կկանգնեցնեն: Մի անգամ, ծանոթ մի խելացի մտավորական ինձ  ասաց. " Սերն ամենաուժեղն է; Եթե մեկին մտերիմները շատ են սիրում, եթե նա իսկապես շրջապատված է սիրով, որպես պարգև` նա կարողանում է հաղթել ցանկացած դժվարություն.  իր հանդեպ ստացած մեծ սերը հզոր զենք է ցանկացած բանի դեմ, նույնիսկ` հիվանդության": 
Անի, ես հավատում եմ` ճշմարտություն կա դրա մեջ: Մենք կհաղթահարենք, չէ ՞: Մենք դեռ միասին պար են բեմադրելու ու բոլորին զարմացնելու:,
- Հա~... չկայացա~ծ երկու պարուհիներով :
-Անի,  չկայացա~ծ, բայց տաղանդավոր: Գնա ՞նք զբոսնելու: Արի այսօր երկար ժամանակ թափառենք, մինչև ուշ կեսգիշեր, երբ քաղաքը կդատարկվի ու փողոցում կմնան միայն մարմնավաճառները, բոմժերը ու մենք:
- Մեկ էլ քաղաքի լույսերը:
-Գնա ՞նք, Անի~:
-Գնացինք: Դու ինձ դարձրեցիր քեզ նման գիշերային մարդ; Իսկ ես գիշերները հիմարի պես քնում էի…
- Ոչինչ, հիմարությունդ կարճ է տևել...
Գիտես Էլլ, ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն է, կարծես ամեն ինչ առաջին անգամ եմ տեսնում. այս ծառը, նստարանը, ընկած տերևը, փողոցի աղմուկը: Հիմա ամեն ինչ այլ աչքերով եմ տեսնում: Որտե ՞ղ էի առաջ ես, չէ, իսկապես ամեն ինչ ուրիշ է…
- Հա, քաղաքը արագ է փոխվում: Փորձիր տանից մի շաբաթ դուրս չգալ, ամեն ինչ փոխված կտեսնես,- Էլլը փորձեց շեղել Անիի տխրությունը, -և հետո մի մոռացիր` դու երկար ժամանակ բացակայել ես Երևանից, դա քո կարոտն է: Հիմա փորձում ես նկատել այն, ինչ առաջ չէիր նկատում:
 -Չէ, դու ինձ չե~ս հասկանա, դա բացակայության հետ կապ չունի. հիմա այլ կերպ եմ տեսնում ու գնահատում կյանքը, բնության երևույթները:
"Գիտեմ, ընկերուհիս, գիտեմ,- մտքում շշնջած Էլլը, - գիտեմ, պարզապես չեմ ուզում, որ ամեն մի նոր բացահայտումդ կապես քո խնդրի հետ, որը քեզ ցավ կպատՃառի"
Հետո ավելացրեց.
- Գիտես Անի, մի օր իմ մտերիմ նկարիչներից մեկն ինձ ասած նկարիր այն, ինչ քեզ զայրացնում է, ինչ չես սիրում: Ես էլ Մասիս սարը նկարեցի: Նկարելու ժամանակ, պատկերացնու ՞մ ես, չէի կարողանում կողմնորոշվել` Սիսը աջ կողմու ՞մ է, թե ՞ ձախ: Ես պարզեցի մի բան. ամեն առավոտ, երբ պատուհանից նայում էի Մասիսին ու չէի սիրում նրան, որովհետև այն դարձրել էին հայկական "թեմա": Չէի սիրում, որովհետև ես այն իսկապես չէի տեսնում; Իմ աչքերը բաց էին, բայց ես նրան էլի չէի տեսնում: Նկարելուց հետո ինձ մոտ ինչ որ բան փոխվեց: Ամեն անգամ, երբ կանգառ էի դուրս գալիս մտքերով նայում էի Մասիսին ու այլ զգացողություն էի ունենում. ես արդեն նկատում էի նրան: Նույն զգացողությունը դու ունես հիմա: Այսօր քո աչքերը բաց են և դու իսկապես տեսնում ես:
-Չէ, պատճառը դա չի... Իմ աչքերը միշտ էլ բաց են եղել, ուղղակի հիմա ես գնահատում եմ այս օրը, այս պահը, այս ծառի գեղեցկությունը:
-գիտեմ,- մտմտած Էլլը... ,- նաև` կյանքը...

...Էլլն այսօր տխուր էր: Նա սառնություն էր զգում Անիի վերաբերմունքի մեջ, կարծես նա իր ընկերությունը մերժում էր: Անին ագրեսիվ էր, երբեմն` ինքնամփոփ: 
Դու ինձ մեկա երբևէ չես հասկանա, իմ ապրումները ոչ մեկ չի հասկանա”` Անիի խոսքերը նրա գլխից դուրս չեն գալիս:
Երբեմն մեզ թվում է, որ բացի մեզանից կամ մեր իրավիճակում հայտնվող մարդկանցից էլ ոչոք մեզ լավ չի հասկանա: Գուցե այդպես է: Գուցե ես չեմ կարողանում հասկանալ Անիին, գուցե այն խոսքերը, որ ուզում եմ նրան ասել, որ մի պահ մոռացնել տամ իր անվասայլակի մասին, դա նրան դուր չի գալիս: Գուցե ինքը ցանկություն ունի այդ մասին հաճա ՞խ խոսելու, հիշելու, որ... հաշմանդամ է: Գուցե իսկապե ՞ս Անիին չեմ հասկանում: Բայց ինքն էլ չի ուզում հասկանալ, որ հարազատ մարդիկ նույն տխրությունն են ապրում, ինչ իրենց հարազատ հաշմանդամները: Նրանց մոտ էլ է նույն զգացողությունը. կյանքը երրորդ աչքով տեսնել ու գնահատել, բացահայտել նրա փակ կողմերը: Նրանք նույնպես սկսում են յուրովի նկատել հաշմանդամներին, հետաքրքրվել նրանց դժվարություններով:
.....
-Անի  քո անվասայլակը գեղեցիկ է:
- Ինչպե ՞ս կարող է անվասայլակը քեզ դուր գալ:
- կներես, ես հիմար եմ…
-չէ, հիմար չես, ես եմ հիմար…
-լավ մենք հիմար ենք երկուսով:
...
Էլլը մի անգամ փորձեց տիկին Մարիի հետ էլ խոսել;
-Էլլ ջան, Անին քեզ շատ է սիրում, գիտես իր զարմուհիներից շա~տ: Պարզապես մի նեղացիր, իր մոտ դժվար շրջան է. չի ուզում սիրելիներին իր հոգսի տակ գցել, իրեն վատ է զգում; Նույնիսկ հայրիկի հետ էլ է սառել, ագրեսիվ է, երբեմն չի ուզում հետը խոսել; Մի օր Արմենին ասել էր, եթե մեկ տարի հետո կրկին հաշմանդամ լինեմ, խոստացիր, որ ինձ կտանես Հայաստանից հեռու` հաշմանդամների միություն, չեմ ուզում տանը ձեզ ավելորդ հոգս պատճառել: 
....
 -Չէ, մամ Էլլին ասա, թող այսօր չգա, ուզում եմ մի քիչ քնել: Թող իր գործերով զբաղվի:
Էլլը զգաց, որ Անին ձևացրեց, թե քնել է ուզում :
Նաև զգաց, որ գնալով այլևս թեմա չունի Անիի հետ զրուցելու: Նրան սփոփել չէր ստացվում այլևս. խոսքերն անզոր էին: Անիից միայն մի պատասխան էր լսում.
" ինչպե ՞ս կարող եմ ժպտալ, մոռանալ... ինչո՞ւ եմ տխուր, որովհետև ես հաշմանդամ եմ, որովհետև ես ատում եմ այս անվասայլակը, երբ բացում եմ աչքերս, սկսվում է իմ զզվելի իրականությունը: " , կամ`  "Ինչո՞վ կարող ես ինձ օգնե~լ... Էլլ, չե՞ս հասկանում, ոչ մեկդ ինձ չի կարող օգնել: Կարո՞ղ եք ինձ ետ վերադարձնել իմ ոտքերը, չե՞ք կարող, տեսնու՞մ ես…"
Էլլը որոշեց Անիին այլևս հաճախ չտեսնել, որպեսզի նրան ավելի չտխրեցներ:Մի պահ նրան ազատ ու հանգիստ թողնել...

Մի տարի անց. ուշ երեկոյան

-Է՞լլ...
-Լսում եմ Անի, ինչպե՞ս ես, քեզ կարոտել եմ:
-Ես նույնն եմ: Էլլ վաղը մենք գնում ենք Հայաստանից: Հայրիկին ընդմիշտ աշխատանք են առաջարկել: Հետո էլ այնտեղ բժշկությունն ավելի զարգացած է, գուցե վիրահատվելու կարիք էլ լինի: ես քեզ կզանգեմ, կգրեմ: Համբուրում եմ ու գրկում... տու~ տու~ տու~ տու~

/կախեց լսափողը /


"Էլլ, երդվիր, խոստացիր, որ միշտ անբաժան ենք լինելու, աշխարհի որ ծայրում լինենք" - Անիի խոսքերը հիշեց

2007թ

Հ.Գ.- 2006-թ-ին փողոցում պատահաբար ծանոթացա 20- ամյա ֆրանսուհի հետ : Կամավոր էր, ուզում էր Հայաստանում մանկական ցուցահանդես կազմակերպել : Օգնեցի, ընկերացանք: Հայերեն դժվարությամբ էր խոսում, ես էլ` ֆրանսերեն : Մի կերպ կարողանում էինք հաղորդակցվել: Սինդին մի օր խոստովանեց, որ ողնաշարի խնդիր ունի ու գնալով իր մոտ ամեն ինչ բարդանալու է : Բացատրեց, լավ չհասկացա խնդիրը : Նա միտումնավոր բոլոր իր ընկերներից, սիրելիներից ինչպես նաև` իր սիրած էակից հեռացել էր: Ոչ մեկի հետ կապ չէր պաշտպանում, որպեսզի հետագայում իր հիվանդությունը նրանց ցավ չպատճառի : Ասում էր, որ ուզում է մենակ լինել իր հիվանդության հետ: Հիշեցի Անիի խոսքերը: Գուցե իսկապես մենք տարբեր ենք, գուցե իսկապես ես ի զորու չեմ նրա զգացողությունները հասկանալԱյդ դեպքում նրանք չեն հասկանում, որ այդպես իրենց հեռացնելով մտերիմներից , ավելի ցավ են պատճառում: Տարիներ են անցել, Անիի բացակայությանն ընտելացել եմ, սակայն ամեն անգամ անվասայլակով մեկին տեսնելիս, միշտ մի բան եմ խնդրում. « այս հարմարեցված սալահատակները թող երբևէ պետք չգան Անիինթող աշխարհում երբևէ չլինեն անվասայլակներ ու ընդհանրապես հաշմանդամներ...”:

Ռուզան Պետրոսյան

2 comments:

  1. ,,Սերն ամենաուժեղն է; Եթե մեկին մտերիմները շատ են սիրում, եթե նա իսկապես շրջապատված է սիրով, որպես պարգև` նա կարողանում է հաղթել ցանկացած դժվարություն:Իր անձի հանդեպ ունեցած մեծ սերը հզոր զենք է ցանկացած բանի դեմ, նույնիսկ` հիվանդության,,...այդպես է...
    ...հետաքրքիրն այն է, որ այդ ժամանակ ես գնահատում կյանքի ամեն մի վայրկյանը..
    Հուզիչ էր...

    ReplyDelete